"از لحاظ آماری معنادار بودن"

معنای واقعی "از لحاظ آماری معنادار بودن" چیست؟

بسیاری از پژوهشگران زمانی که به یافته‌های "معنادار آماری" می‌رسند هیجان‌زده می‌شوند، بدون اینکه معنای واقعی آن را درک کنند. معنادار بودن آمار صرفاً به این معناست که می‌توان به  اعتمادپذیر بودن یا موثق بودن آمار اطمینان کرد. این امر به این معنا نیست که یافتۀ بدست‌آمده مهم است یا برای تصمیم‌گیری استنادپذیر است.

 برای نمونه، فرض کنیم از 1000 نفر آزمون هوش (IQ test) گرفته می‌شود و باید به این سوال پاسخ داده شود که آیا تفاوت معناداری میان نمرات مردان و زنان وجود دارد یاخیر.  امتیاز میانگین برای مردان 98 و امتیاز میانگین برای زنان 100 است. ما از آزمون t استفاده می‌کنیم و به این نتیجه می‌رسیم که تفاوت در سطح 0.01 معنادار است. پرسش مهم این است، "خوب که چی؟". تفاوت میان 98 و 100 در آزمون IQ بسیار اندک است ... به اندازه‌ای ناچیز است که نمی‌توان هیچ اهمیتی برای آن قائل شد.

چرا نتیجۀ آمار  t معنادار از آب درآمد؟ به این دلیل که اندازۀ نمونه (sample size) بزرگ بود. زمانی که اندازۀ نمونۀ بزرگی در اختیار دارید، کوچکترین تفاوت‌ها "معنادار" هستند. معنای این امر اطمینان از واقعی بودن تفاوت است (یعنی، این تفاوت اتفاقی نبوده است). این امر به معنای بزرگ یا مهم بودن تفاوت نیست. اگر آزمون ضریب هوش را صرفاً به یک جمعیت 25 نفره داده بودیم، تفاوت میان 98 و 100 میان مردان و زنان معنادار به حساب نمی‌آمد.

"معناداری" یک اصطلاح آماری است که بیان می‌دارد "تا چه اندازه‌ای می‌توان دربارۀ وجود تفاوت یا وجود یک رابطه اطمینان داشت." گفتن این که تفاوت معنادار یا رابطۀ معنادار وجود دارد صرفاً نیمی از داستان است. ممکن است از وجود یک رابطه کاملاً مطمئن باشیم، اما آیا چنین رابطه‌ای قوی، متوسط، یا ضعیف است؟ پس از یافتن رابطۀ معنادار، برآورد کردن قدرت این رابطه اهمیت می‌یابد. روابط معنادار ممکن است قوی یا ضعیف باشند. تفاوت‌های معنادار ممکن است بزرگ یا کوچک باشند. این امر صرفاً به اندازۀ نمونۀ شما بستگی دارد.

در مواجهه با کارفرما، بسیاری از پژوهشگران زمانی که می‌خواهند ارزشمند بودن یک یافته را برای تصمیم‌گیری توصیف کنند  از واژۀ "معنادار" استفاده می‌کنند. از منظر یک کارشناس آمار، استفاده از واژۀ مذکور در چنین مقامی نادرست تلقی می‌شود. با وجود این، واژۀ "معنادار" برای عموم تعریفی متفاوت دارد. بنابراین، بسیاری از پژوهشگران از واژۀ "معنادار" زمانی استفاده می‌کنند که می‌خواهند بیان کنند یک تفاوت یا رابطه  برای کارفرما اهمیتی راهبردی دارد (بدون توجه به آزمون‌های آماری).  در این شرایط، از واژۀ "معنادار" برای جلب توجه کارفرما به سمت تفاوت یا رابطه‌ای خاص استفاده می‌شود، زیرا این تفاوت یا رابطه می‌تواند برای برنامه‌های راهبردی شرکت مهم باشد. واژۀ "معنادار" صرفاً به حوزۀ آمار اختصاص ندارد و می‌توان از [معنای عام] آن در حوزۀ تجارت نیز استفاده کرد. بنابراین، برای کارشناسان آمار، زمانی که با عموم مردم در ارتباطند، منطقی‌تر این است که از عبارت "از لحاظ آماری معنادار" استفاده کنند نه اینکه صرفاً بگویند "معنادار". 

آزمون معناداری یک‌طرفه و دوطرفه (یک‌سویه و دوسویه؛ یک‌جهته و دوجهته)

یکی از مفاهیم مهم در آزمون معنادار بودن این است که آیا از آزمون یک‌طرفه استفاده می‌کنید یا از آزمون دوطرفه. پاسخ این است که چنین مسئله‌ای به فرضیۀ شما بستگی دارد. زمانی که فرضیۀ پژوهش جهت‌ِ یک رابطه یا تفاوت را بیان می‌کند، از احتمال یک‌سویه استفاده می‌کنید. برای نمونه، برای آزمودنِ فرضیه‌های صفر روبرو از آزمون یک‌سویه استفاده می‌شود: بانوان در آزمون ضریب هوش از لحاظ آماری امتیاز قوی‌تری کسب نمی‌کنند. میزانِ کالای خریداری شده بوسیلۀ کارمندان (white collar) و کارگران (blue collar) تفاوت معناداری ندارد. قدرت سوپرمن با قدرت یک فرد عادی تفاوت معناداری ندارد. ارزش احتمال یک‌سویه دقیقاً یک‌دومِ ارزش احتمال دوسویه است.

در صد سال گذشته، دربارۀ لزوم  استفاده از آزمون یک‌سویه بحث‌های جنجالی فراوانی وجود داشته است. منطق پشت این بحث‌ها این بوده است که اگر پیش از انجام آزمون از جهت‌گیری تفاوت‌های موجود آگاه هستید، دیگر چه نیاز به آزمون آماری دارید؟ با اینکه استفاده از آزمون دوسویه اطمینان‌پذیرتر است، شرایطی وجود دارد که در آن آزمون یک‌سویه مناسب‌تر است. بنابراین، استفاده از  پرسش‌های پژوهشی یک‌سویه یا دوسویه برعهدۀ پژوهشگر است. 

روشی که برای آزمودنِ معنادار بودن استفاده می‌شود

زمانی که معنادار بودن را می‌آزماییم، مقادیر آزمایشی را که خودمان محاسبه کرده‌ایم با مقادیر بحرانی مقایسه می‌کنیم. روند انجام آزمون معنادار بودن صرف نظر از اینکه چه نوع آماره‌ای  را محاسبه می‌کنیم (برای نمونه، آمار t، آمار کای دو، آمار F، و غیره)  یکسان است.

1.  دربارۀ سطح آلفای بحرانی که می‌خواهید از آن استفاده کنید مطمئن شوید (یعنی، نرخ خطای قابل قبول).
2. پژوهش را انجام دهید.
3. آماره را  محاسبه کنید.
4. آماره را با مقادیر بحرانیِ بدست آمده از جدول مقایسه نمایید.

اگر آمارۀ شما از مقدار بحرانی بدست آمده از جدول بزرگتر باشد:

• یافتۀ شما معنادار است.
• فرضیۀ صفر نقض می‌شود.
•  احتمال اینکه تفاوت یا رابطه اتفاقی بوده باشد پایین است، و p از مقدار آلفای بحرانی کمتر است (p < alpha )

اگر آمارۀ شما از مقدار بحرانی بدست آمده از جدول کوچکتر باشد:

• یافتۀ شما معنادار نیست.
• فرضیۀ صفر نقض نمی‌شود.
•  احتمال اینکه تفاوت یا رابطه اتفاقی بوده باشد بالا است، و p از مقدار آلفای بحرانی بیشتر است (p > alpha )

نرم‌افزارهای کامپیوتری مدرن می‌توانند احتمالات دقیق را برای تمام  آماره‌های آزمون محاسبه نمایند. اگر یک احتمال دقیق از یک نرم‌افزار کامپیوتری در اختیار دارید، صرفاً آن را با سطح آلفای بحرانی مقایسه کنید. اگر احتمال دقیق کمتر از سطح آلفای بحرانی بود، یافته‌هایتان معنادار است، و اگر احتمال دقیق بزرگتر از سطح آلفای بحرانی بود، یافته‌هایتان معنادار نیست. زمانی که احتمال دقیق را در اختیار دارید، استفاده از جدول الزامی نیست.

منبع:

استَت پَک

---

از لحاظ آماری معنادار statistical significance؛ statistically significant

یک سویه و دوسویه One-Tailed and Two-Tailed

فرضیۀ صفر null hypothesis

 آزمون کای دو chi-square     

آمارۀ t :

 t-statistic

آمارۀ F: 

F-statistic

کارگران و پرسنل اداری

blue collar and white collar workers

پرهیز از ترجمه لفظ به لفظ (11)

هتل سرنا کابل در حالت ایده آل در مرکز شهر کابل واقع شده است، هوتل سرینا کابل در میان مناظر باغ مانند و مشرف به پارک زرنگار واقع شده است. هتل نیز به راحتی در دسترسی آسان به سفارتخانه های بزرگ، مراکز دیپلماتیک و وزارتخانه های دولتی قرار گرفته است.

Serena Hotel is an ideally located hotel in central Kabul. The hotel, which is surrounded by a garden-like landscape, overlooks Zarnegar Park. It is within a convenient distance from embassies, diplomatic missions, and government ministries.

امنیت غذایی و ایمنی غذایی

تفاوت امنیت غذایی با ایمنی غذایی چیست؟

«ایمنی غذایی»  به سلامت و بهداشت مادۀ غذایی می‌پردازد. اندیشۀ «ایمنی غذایی»  فراهم‌سازی شرایط و روش‌هایی است که از طریق آن کیفیت مادۀ غذایی حفظ گردد تا بتوان از بیماری‌های منتقل‌شده بوسیلۀ مواد غذایی پیشگیری کرد.

«امنیت غذایی» به دسترس‌پذیر بودن مواد غذایی می‌پردازد. براساس تعریف نشست جهانی غذا در سال 1996، «امنیت غذایی» زمانی تحقق می‌یابد که تمام مردم، در هر زمان، به غذای کافی، سالم، و مغذی دسترسی داشته باشند تا بتوانند سلامت خود را حفظ کنند.

نتیجه‌گیری:

ایمنی غذایی به سالم بودن و مصرف‌پذیر بودن غذا اشاره می‌کند، به گونه‌ای که مصرف‌کننده را بیمار نکند، اما امنیت غذایی به همه‌جاحاضر بودن و قابل‌دسترس بودن غذا اشاره می‌کند، به گونه‌ای که غذا به اندازۀ کافی وجود داشته باشد و نیازهای تغذیه‌ای مصرف‌کننده را برآورده کند.

---

ایمنی غذایی: food safety

امنیت غذایی: food security

بیماری‌های منتقل‌شده بوسیلۀ مواد غذایی: food-borne illnesses

دسترس‌پذیر بودن: availability

رمان کلیدر (Kelidar)

Kelidar, a famous work by Mahmoud Dowlatabadi, is among the world's longest novels such as In Search of Lost Time by Marcel Proust, JOSEPH AND HIS BROTHERS by Thomas Mann, and THE HISTORY OF A YOUNG LADY by SAMUEL RICHARDSON, to name but a few. 

Kelidar, the monumental work of a contemporary Iranian novelist, was first published in 1984 by Tehran-based Farhang Moaser Publishers, in 2836 pages and 10 volumes in Persian. 

It features the hostility and turbulence encountered by a Kurdish family following the World War II. It praises the valor, perseverance and toughness found in the lives of nomadic tribes.

The story unfolds in the Iranian province of Khorasan which is home to Kelidar, a mountain located between Sabzevar, Nishapur and Quchan. The descriptions of villages are to a large extent based on reality.

The book provides the reader with a genuine account of nomadic lifestyle. Braveness, hospitality, kindness, and their abhorrence toward a sedentary way of life.

Mahmoud Dowlatabadi spent over 15 years to write Kelidar. The tireless writer was born in 1940 in the village of Dowlatabab, not too far from the regions where the characters of his novel once lived.

References:

shortlist.com/entertainment/books/the-10-longest-novels-ever-written

fa.wikipedia.org/wiki/کلیدر (in Persian)

mimdowlatabadi.com (in Persian)

خلیج آنتالیا

خلیج آنتالیا، نمایی دور از چشم‌انداز شهری آنتالیا، ترکیه، تابستان 1392 

این مطلب توسط نویسنده‌اش رمزگذاری شده است و برای مشاهده‌ی آن احتیاج به وارد کردن رمز عبور دارید.

تقاوت صواب با ثواب

ثواب یعنی «پاداش»، اما صواب یعنی «درست».

مثال:  

صواب

مارال، پرغرور - غروری از آن دست که تنها در چنین لحظه‌هایی که دیگران دربارۀ عزیزانت پنداری خطا و ناصواب دارند و تو نمی‌توانی به یک نگاه و با یک کلام آن را در هم بریزی، در جانت غلیان می‌کند - در نگاه پختۀ بلقیس چنگ انداخت و سخت گفت: 

- نه دزدی، قتل!

(محمود دولت‌آبادی؛ کلیدر؛ فرهنگ معاصر؛ جلد 1، ص 59)

ثواب

می‌دانیم آفریدگار مهربان برای کارهای خیری که بندگانش خالصانه انجام می‌دهند - هرچند به توفیق و یاری اوست - ثواب و پاداشی نیک معین فرموده.

(محمد مهدی رکنی؛ نامه هدایت: مقدمه‌ای بر اشنائی با قرآن؛ آستان قدس رضوی.)

برای مطالعۀ بیشتر مراجعه شود به:

نجفی، ابولحسن، غلط ننویسیم، مرکز نشر دانشگاهی، ص 128.

مقالات مفید:

غلط‌های املایی رایج

نگارش مقالات آکادمیک

آیا سپاس گذار درست است یا سپاس گزار؟