پیشرفت ترجمۀ ماشینی --- ارتقا یا تنزل جایگاه مترجمان

Cisco ،فروشندۀ فناوریِ ذخیره سازی و شبکه بندی، تخمین می زند تا سال 2016 ترافیکِ جهانیِ شبکه های ابری سالیانه 45 درصد افزایش پیدا کند. بر اساس یافته های Common Sense Advisory، همگام با افزایش سرسام آور نرخِ تولیدِ محتوا، تقاضا برای خدمات ترجمه نیز سالیانه 15 الی 20 درصد افزایش پیدا خواهد کرد. چنین واقعیتی بدان معناست که سالانه ده ها هزار مترجم جدید برای مدیریت محتوای تولید شده می بایست وارد بازار کار شوند. ترجمۀ ماشینی کمک بزرگی است، اما نمی توان پیش بینی کرد که این فناوری قادر است روزی جایگزین انسان شود و یا خیر.

Ray Kurzweil، فیوچریستِ (futurist) مشهور، اعتقاد دارد تا سال 2029 ماشین ها همتراز با هوش انسانی پیشرفت خواهند کرد و قادر خواهند بود کارهای برجسته ای را انجام دهند که پیش از آن صرفاً در اختیار بشر بوده است، مانند انجام ترجمه های باکیفیت.

از ماه ژوئن سال گذشته، سه دستگاه ترجمۀ همزمان پا به عرصۀ وجود گذاشته اند، یکی از آن ها بوسیلۀ مایکروسافت تولید شده است که واژه های شفاهی را برگردان می کند و در نهایت ترجمۀ صوتی آن را، دقیقاً متناسب با تنِ صدای گوینده، در اختیار مخاطب قرار می دهد.

برای دهه های متمادی، دانشمندانِ حوزۀ کامپیوترْ تلاش کرده اند تا از یک رویکرد مبتنی بر قواعد (rules-based approach) استفاده کنند --- یعنی آموزش قواعد زبان شناسیِ زبان مبدا و مقصدْ به سیستم های ترجمه و فراهم کردن دیکشنری های ضروری برای این سیستم ها.

در برخی دیگر از شرکت ها مانند گوگل، پژوهشگران به دنبال پیاده سازی رویکردهای آماری (statistical approach) بوده اند. در این رویکرد، حجم متنابهی از متون با زمینه های مختلف به همراه ترجمۀ آن ها به سیستم خورانده می شود. بدین صورت، سیستم قادر به ارائۀ حدسیاتی [در مورد ترجمۀ متن مورد نظر] خواهد بود که تا اندازه ای دقیق اند --- اما ابزارهای ترجمۀ ماشینیْ زمینۀ متن، مقصودِ آن، و لحن نویسنده را در نمی یابند و مد نظر قرار نمی دهند.

ترجمۀ ماشینی به معنای استفاده از نرم افزار برای ترجمه متن یا گفتار از زبانی به زبان دیگر است. چنین ابزاری زمانی مؤثر خواهد بود که ادبیات استفاده شده در فایل مبدأ از زبانی به غایت استاندارد و ساختاریافته بهره مند باشد.

 زمانی که حجم ترجمه بالاستْ چنین ابزاری مفید به نظر می رسد؛ با وجود این، کلیۀ اشخاصی که در این حرفه کار کرده اند حذف مؤلفۀ انسانی از ترجمه را غیر ممکن ارزیابی خواهند کرد. در موارد بسیار، دخالت انسان برای ویرایش متن مبدا پیش از شروع فرآیند و متن ترجمه شده پس از اتمام فرآیند ضروری است. همچنین، انسان ها می بایست کامپیوتر را آموزش دهند تا بتواند با موضوعات و  ترمینولوژی های خاص آشنا شود. بدین منظور، و چنانچه بخواهیم چنین فرآیندی مقرون به صرفه از آب درآید، حجم عظیمی از واژها می بایست به وسیلۀ سیستم پردازش شوند. 

برخی از شرکت ها، ابتدای امر از ترجمۀ ماشینی استفاده می کنند سپس از ویراستاران انسانی برای اصلاح ترجمه بهره می برند. اما ترجمه با پشتیبانی کامپیوتر از اینجا رانده و از آنجا مانده نخواهد بود، و برای کمک به انسانْ بهترین گزینه ها را انتخاب می کند. ابزارهای پشتیبان مترجمْ از سرعت ماشین، و مهارت انسان برای درک زمینه و ظرایف متن، بهره مند می گردند تا در مقیاس بزرگ همان متونِ باکیفیتی را ارائه دهند که بهترین مترجمان انسانی ارائه می دهند. ابزارهای ترجمه با پشتیبانی کامپیوترْ بر وابستگی متقابل انسان و ماشین صحه گذاشته و در مقیاس های بزرگ قادرند ترجمه های سریع و باکیفیت ارائه دهند.

مواردی پیش می آیند که می بایست دقت را فدای سرعت کرد و بالعکس. به عنوان نمونه، ترجمۀ ماشینی برای مصرف کننده ای که صرفاً به دنبال یک فرآورده در یک سایت چینی است، سودمند خواهد بود. در این حالت، دقت مد نظر نیست و تنها می بایست نام فرآورده جستجو شود. اما برای محققی که به دنبال درک داده های پژوهش استْ به منظور اطمینان از دقت و صحتْ ترجمۀ انسانی سودمند خواهد بود.

این موضوع که کدام یک از انواعِ مترجم مفید فایده خواهد بود، بستگی به موقعیت دارد. شرکت هایی که پروژه های ترجمۀ آن ها بر اساس شرایط برنامه ریزی می شود، از منابعشان بهترین بهره را خواهند برد و شاهدِ ارتقاءِ بهتر مدیریت ریسک خواهند بود.

منبع:

این گزارش خبری در تاریخ 26.6.2013

تحت عنوان

"The rise of the machines is not lost in translation"

در bdlive.co.za منتشر شده است.

---

Common Sense Advisory:

http://www.commonsenseadvisory.com/Home.aspx

ترجمه حضوری --- همزمان و غیرهمزمان

...