پروبیوتیک ها: «باکتری های خوب»

پرسش. نظر شما دربارۀ پروبیوتیک ها چیست. آیا واقعاً خواص بیشماری دارند که سلامتی را ارتقا می دهد؟

پاسخ. براساس تعریف فائو، پروبیوتیک ها «میکروارگانیسم های زنده ای هستند، که در صورت تجویز به میزان کافی، سلامتی میزبان را ارتقا می بخشند.» در بیان ساده، پروبیوتیک ها «باکتری های خوب» به حساب می آیند. در حال حاضر، پروبیوتیک ها در بازار در قالب مواد غذایی تخمیری مانند ماست و سایر محصولات لبنی قابل تهیه اند. همچنین، غلات، عصاره میوه ها، و محصولات قنادی بیشماری وجود دارند که حاوی پروبیوتیکند.

«باکتری های خوب» در واقع به شکل طبیعی در بدن همۀ ما وجود دارند. روده های ما میزبان صدها نوع باکتری اند که در سلامتی بدن نقش دارند. این باکتری ها شامل بیفیدیوباکتری ها، یوباکتری ها، کلوستریدیاها، کوکسی های گرم مثبت، و لاکتوباسیل ها هستند. آن ها در چندین عملکرد سودمند ایفای نقش می کنند، مانند تخمیر سوبستراهای انرژی زا که محتوای روده را اسیدی می کنند، مسئله ای که مانع از رشد باکتری های بیماریزا می گردد؛ ارتقای عملکرد سلول های سیستم ایمنی؛ و تولید ویتامین هایی مانند بیوتین و ویتامین K.

مصرف پروبیوتیک ها اخیراً بسیار رایج شده است -- بیشتر پروبیوتیک های موجود در بازار از نوع لاکتوباسیلوس و بیفیدیوباکتر هستند. پیش بینی می شود مصرف پروبیوتیک ها میزان «باکتری های خوب» روده را از سطح فعلی بالاتر ببرد. تولید کنندگان محصولات حاوی پروبیوتیکْ مجموعه ای از مزایا را به محصولات خود نسبت می دهند. گمان می رود پروبیوتیک ها هضم را بهبود بخشند، از پوست مقابل باکتری های مضر محافظت کنند، سیستم ایمنی را تقویت کنند، و در کل سلامت شخص را ارتقا دهند. این ادعاها غلط نیست اما موثق نیز نمی باشند. این واقعیت که پروبیوتیک ها تحت عنوان مکمل های غذایی در بازار عرضه می شوند، گواهی بر این مسئله است. چنانچه بخواهند چیزی را تحت عنوان دارو در بازار عرضه کنند، شاهد و مدرکی دال بر ایمنی و کارایی آن مورد نیاز است.

در واقع شماری از مطالعات نشان می دهند که پروبیوتیک ها واقعاً مزایایی برای سلامتی دارند. برخی مطالعات بالینی نشان می دهند که ممکن است پروبیوتیک ها دورۀ بیماری برخی از اشکال گاستروانتراتیس را کاهش دهند، بروز عفونت های تنفسی و پوسیدگی دندان را در کودکان تقلیل دهند، و افراد حساس به لاکتوز را به این کربوهیدرات مقاوم نمایند. برخی گونه های لاکتوباسیل دارای خاصیت آنتی میوتوژنیک هستند، این بدین معناست که قادرند از سرطان روده جلوگیری کنند. مطالعه بر روی حیوانات نشان داده است که برخی پروبیوتیک ها میزان کلسترول سرم را کاهش می دهند. برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف شیرهایی که با گونه های مختلف لاکتوباسیل تخمیر شده اند، ممکن است منجر به کاهش فشار خون شود. برخی مطالعات بیانگر این نکته بوده اند که پروبیوتیک ها ممکن است فعالیت های سیستم ایمنی را ارتقا داده و در نتیجه ریسکِ ایجاد آلرژی را کاهش دهند.

با وجود این، تمامی این مطالعات ماهیتی مقدماتی دارند و هیچ کدام موثق نیست. با اینحال، برای حفظ سلامتی می بایست مقداری لاکتوباسیلوس و یا «باکتری خوب» در روده وجود داشته باشد، اما در مورد این موضوع که افزایش پروبیوتیک در بدنْ سلامتی را ارتقا می دهد، شک و ابهام وجود دارد.

در هر صورت، پروبیوتیک ها ایمن بوده و ممکن است برخی اوقات عوارض جانبی خوش خیم ایجاد کنند. اگر مردم بخواهند از مکمل های پروبیوتیک استفاده کنند، کسی نمی تواند مانع آن ها شود.

به شکل تصادفی، پروبیوتیک ها ممکن است در متابولیسم برخی داروها مانند سولفاسالازین اختلال ایجاد کنند. بنابراین، افرادی که پروبیوتیک مصرف می کنند، پیش از آنکه دارویی برای آن ها تجویز شود، می بایست پزشک خود را از این موضوع مطلع نمایند.

منبع:

Manila Bulletin – Tue, May 28, 2013

تحت عنوان "Probiotics anyone"