محلۀ سنگ سیاه؛ آرامگاه بی‌بی دخترون

قدیم‌‌ها دانشمند صرف و نحوی در ایران زندگی می‌کرد که مردم او را «سیبویه» می‌نامیدند. بنابر روایات، بر روی قبر او، در شیراز، سنگی سیاه‌رنگ قرار داشته است. آرامگاه سیبویه در میانۀ یک محلۀ قدیمی قرار دارد. آنطور که نقل می‌کنند به دلیل سیاه‌رنگ بودن سنگِ قبر سیبویه، این محل به سنگ سیاه معروف شده است.

محلۀ سنگ سیاه یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شهر راز است. هرچند، آنچه به اصطلاح مدرنیته می‌نامندش حس و حال گذشته‌اش را به میزان زیادی ربوده است، اما کوچه‌هایش هنوز هم احساس قدم زدن در گذشته را در وجود انسان برمی‌انگیزد، همانند همان حسی که با پیاده‌روی در بافت تاریخی یزد به بازدیدکننده دست می‌دهد.  

از بلوار کریم‌خان زند که راه‌مان را به سمت شاه‌ چراغ (ع) کج کنیم تابلوی گذرگاه تاریخی سنگ سیاه در سمت راست‌مان خودنمایی می‌کند. این تابلو گردشگران را به یک محله‌گردی طولانی فرامی‌خواند.  

امام‌زاده بی‌بی دخترون

اولین بنایی که چشم بازدیدکننده را خیره می‌کند بنایی‌ست آجری که پیکر امام‌زاده ام عبدالله (س)، از نواده‌های امام سجاد (ع)، در آن آرام گرفته است. محلی‌ها به این مکان «بی‌بی دخترون» می‌گویند. گویا عقیده دارند متوسل شدن به این امام‌زاده بخت دختران‌شان را باز می‌کند. در این اثر، از هیاهوی سایر آثار تاریخی خبری نیست. فضای درونی آرامگاه بسیار آرام است. ایستادن در آنجا به بازدیدکننده فرصت می‌دهد تا برای دقایقی تنش‌های زندگی شهری را از روح و تنش بزداید.

براساس اطلاعات موجود در آرامگاه، «بی بی خدیجه (س) که کنیه‌اش ام عبدالله بوده است از ترس مخالفان، بغداد را ترک کرده و به شیراز آمده‌اند. در شیراز ایشان را به شهادت رساندند. در دوران آل‌مظفر، این بنا را همسر امیرمبارزالدین ساخت. در پی تخریب بارگاه در اثر زلزله، فردی به نام سید محمد قلی خان ایلخانی این عمارت را تعمیر و بازسازی کرد. ساختمان، که به سبک معماری دوران ایلخانی طراحی شده است، دارای یک گنبد بلند و دوار است و چهار شاه‌نشین در چهار گوشۀ صحن دارد. بر روی هر شاه‌نشین طاق کوچکی قرار ساخته‌اند. این عمارت، در دوران زندیه و قاجاریه تعمیر و مرمت شده است.»

قدم زدن در حیاط این مکان بازدیدکننده را به یاد باغ‌های ایرانی می‌اندازد. یک حوض در میانه‌ی حیاط که جنب و جوش فواره‌هایش  چشم را می‌نوازند و دو باغچه که حوض را احاطه کرده‌اند به زیبایی فضا افزوده‌اند. 

بازدید از این بقعه، با طراحی زیبایش و تزئینات هنرمندانه‌اش، می‌تواند مکمل زیارت شاه چراغ (ع) و دیدار از مسجد قدیمی عتیق باشد. همچنین، گشت و گذار در محلۀ قدیمی سنگ سیاه را می‌توان با دیدار از این اثر آغاز کرد.